Garis Panduan MLM Menurut Syariah
TUJUAN
Garis
Panduan Perniagaan Jualan Langsung Secara Pemasaran Berbilang Tingkat
(Multi-Level Marketing) Menurut Syariah disediakan bagi tujuan memberi panduan
kepada syarikat jualan langsung yang menjalankan perniagaan berteraskan pelan
pemasaran berbilang tingkat (MLM), peserta termasuklah pengedar, wakil jualan
atau ejen, pembeli, pihak yang terlibat secara langsung atau tidak langsung
dalam perniagaan ini serta orang awam bagi memastikan perniagaan jualan langsung
selaras dengan prinsip-prinsip syariah.
LATAR BELAKANG
2.
Perniagaan jualan langsung umumnya dan yang dijalankan secara MLM khususnya
adalah salah satu bentuk perniagaan yang telah menyumbang kepada pendapatan
individu dan ekonomi negara. Perniagaan dalam kategori ini menjadi suatu
landasan yang memberi ruang dan peluang kepada orang ramai untuk menambah
pendapatan isi rumah bagi menjana sumber mata pencarian secara tetap atau
sampingan ke arah meningkatkan taraf hidup.
3.
Walau bagaimanapun, perniagaan jualan langsung berbilang tingkat (MLM) berdepan
dengan pelbagai polemik berhubung dengan statusnya daripada perspektif hukum
syarak. Sehubungan ini, Muzakarah Jawatankuasa Fatwa Majlis Kebangsaan Bagi Hal
Ehwal Ugama Islam Malaysia Kali Ke-72 yang bersidang pada 25-26 Februari 2006
telah memutuskan bahawa:
"Konsep, struktur dan undang-undang perniagaan
multi-level marketing (MLM) yang diluluskan oleh Kerajaan adalah harus dan tidak
bercanggah dengan konsep perniagaan Islam".
4.
Lanjutan keputusan tersebut, sebuah jawatankuasa telah ditubuhkan bagi merangka
garis panduan berhubung amalan perniagaan ini. Jawatankuasa tersebut terdiri
daripada paka-pakar dalam bidang syariah serta wakil agensi berkaitan seperti
yang berikut:
(i)
Dr. Zaharuddin bin Abd. Rahman
Universiti Islam Antarabangsa Malaysia
(ii)
En. Mohd. Talal bin Abu Bakar
Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan
Kepenggunaan
(iii)
Ustaz Engku Ahmad Fadzil bin Engku Ali
Universiti Islam Antarabangsa Malaysia
(iv)
Ustaz Wan Rumaizi bin Wan Husin
Universiti Islam Antarabangsa Malaysia
(v)
Ustaz Zaharudin bin Muhammad
Penasihat Syariah Alliance Islamic Bank dan Prudential
BSN Takaful
5. Draf
Garis Panduan yang telah digubal oleh jawatankuasa ini telah diluluskan dan
diteliti oleh Mesyuarat Panel Kajian Syariah Jakim Kali Ke-74 pada 24 hingga 26
Mei 2011. Selanjutnya, Muzakarah Jawatankuasa Fatwa Majlis Kebangsaan Bagi Hal
Ehwal Ugama Islam Malaysia Kali Ke-95 yang bersidang pada 16 hingga 18 Jun 2011
telah bersetuju memperakukan Garis Panduan Perniagaan Jualan Langsung Secara
Pemasaran Berbilang Tingkat (Multi-Level Marketing) Menurut Syariah
ini.
OBJEKTIF
6.
Garis Panduan ini diwujudkan bagi mencapai objektif seperti yang
berikut:
(a)
memperinci keputusan Muzakarah Jawatankuasa Fatwa Majlis Kebangsaan Bagi Hal
Ehwal Ugama Islam Malaysia dengan menggariskan kriteria-kriteria yang diharuskan
dan dilarang dalam perniagaan jualan langsung secara MLM; dan
(b)
berperanan sebagai rujukan dan panduan berhubung dengan perniagaan jualan
langsung secara MLM yang selaras dengan syariat Islam bagi menjamin keadilan dan
ketelusan kepada semua pihak yang terlibat dalam perniagaan ini.
TAKRIF
7. Bagi
maksud garis panduan ini:
(a)
“Akad” bermaksud perjanjian antara syarikat dan peserta yang telah difahami dan
dipersetujui oleh kedua-dua belah pihak menurut hukum syarak.
(b)
“Barang” bermaksud tiap-tiap jenis harta sama ada harta ketara (tangible) atau
harta tidak ketara (intangible) dan harta berbentuk nyata atau berbentuk maya.
Harta tersebut juga hendaklah selain daripada hak dalam tindakan, suratcara
boleh niaga, syer, debenture dan wang.
(c)
“Bonus” bermaksud jumlah bayaran komisen yang dijanjikan dan dibayar kepada
peserta sebagai upah kepada peserta kerana berjaya, baik secara berseorangan
mahupun secara berkumpulan, menghasilkan natijah- natijah sebagaimana yang
ditetapkan di dalam akad dan diperincikan di dalam pelan pemasaran atau pelan
ganjaran.
(d)
“Elektronik” bermaksud teknologi yang menggunakan elektrik, optik, magnetik,
elektromagnetik, biometrik, fotonik atau teknologi lain yang
seumpamanya.
(e)
“Harta tidak ketara” bermaksud apa-apa barang atau perkhidmatan yang tidak
mempunyai nilai atau manfaat yang jelas kepada peserta dan
pengguna.
(f)
“Insentif” bermaksud sesuatu yang diberikan atau ditawarkan sebagai dorongan
atau galakan.
(g)
“Jualan langsung" bermaksud jualan terus dari pengedar yang dilantik kepada
pelanggan tanpa melalui lapis-lapis pemborong dan peruncit meliputi jualan pintu
ke pintu, pesanan pos atau jualan melalui transaksi elektronik.
4
(h)
“Jualan pintu ke pintu” bermaksud jualan barang atau perkhidmatan yang
dijalankan dengan cara seperti yang berikut:
Seseorang atau mana-mana orang
yang diberi kuasa olehnya untuk:
(i)
pergi dari satu tempat ke satu tempat selain dari satu tempat perniagaan yang
tetap; atau
(ii)
membuat panggilan telefon mencari orang yang bersedia untuk membuat kontrak
sebagai pembeli bagi penjualan barang atau perkhidmatan.
Orang
yang mula-mula disebut itu atau mana-mana orang lain selepas itu atau
kemudiannya membuat perundingan dengan bakal pembeli dengan mewujudkan kontrak
itu.
(i)
“Jualan pesanan pos” bermaksud jualan barang atau perkhidmatan yang dijalankan
oleh seseorang, sama ada sendiri atau melalui mana- mana orang yang diberi kuasa
olehnya, dengan menerima tawaran bagi kontrak jualan melalui pos.
(j)
“Jualan melalui transaksi elektronik” bermaksud jualan barang-barang atau
perkhidmatan secara elektronik dengan menggunakan rangkaian pemasaran bagi
maksud untuk mendapatkan komisen, bonus atau apa- apa faedah ekonomi yang
lain.
(k)
“Komisen” bermaksud upah yang dibayar kepada wakil atau ejen kerana menjual
barang atau perkhidmatan.
(l)
“Perkhidmatan” bermaksud apa-apa jenis hak atau faedah kecuali barang dan
pelaksanaan kerja di bawah suatu kontrak perkhidmatan.
(m)
“Peserta” bermaksud orang yang mengambil bahagian dalam perniagaan jualan
langsung secara MLM sebagai pihak yang memasuki akad dengan
5
syarikat jualan langsung termasuklah pengedar, wakil
jualan atau ejen dan pembeli.
(n)
“Produk” bermaksud barang atau perkhidmatan.
(o)
“Skim piramid” bermaksud apa-apa skim, perkiraan, pelan, pengendalian atau
proses berantai yang bonus atau faedah diperoleh semata-mata atau terutamanya
daripada perekrutan atau pengambilan peserta ke dalam skim, pelan, pengendalian
atau proses berantai piramid berbanding dengan jualan barang, perkhidmatan atau
harta tidak ketara oleh peserta.
PELAN PEMASARAN PERNIAGAAN JUALAN
LANGSUNG
8.
Terdapat TIGA jenis pelan pemasaran perniagaan jualan langsung seperti yang
berikut:
(a)
Pelan Pemasaran Berbilang Tingkat (Multi-Level Marketing
Plan/MLM)
(i)
Syarikat akan mengambil atau melantik individu sebagai peserta untuk menjual
barang atau perkhidmatan syarikat.
(ii)
Peserta yang berkenaan akan melantik individu lain bagi membentuk rangkaian di
bawahnya (downline) untuk menjual barang atau perkhidmatan syarikat. Proses
pengambilan peserta baharu boleh diteruskan sehingga satu peringkat yang
munasabah.
(iii)
Setiap peserta akan mendapat komisen, bonus atau faedah ekonomi lain daripada
jualan peribadi dan jualan ahli atau pengedar di bawah rangkaian atau dalam
kumpulannya (over-riding bonus).
(b)
Pelan Pemasaran Satu Tingkat (Single Level Marketing Plan)
(i)
Syarikat akan melantik atau menaja wakil atau ejen jualan dan membayar gaji
atau komisen atau gabungan gaji dan komisen atas jumlah jualan yang
dibuat.
(ii)
Wakil atau ejen jualan berkenaan tidak dibenarkan untuk melantik atau menaja
wakil atau ejen jualan lain.
(c)
Jualan Melalui Pesanan Pos (Mail Order)
Jualan
barang atau perkhidmatan yang dijalankan oleh seseorang, sama ada secara sendiri
atau melalui mana-mana orang yang diberi kuasa melalui pos.
KRITERIA PERNIAGAAN JUALAN LANGSUNG BERBILANG TINGKAT
(MLM) YANG DIHARUSKAN OLEH ISLAM
9.
Perniagaan jualan langsung secara pemasaran berbilang tingkat atau multi-level
marketing (MLM) yang diharuskan oleh hukum syarak dengan mengambil kira maslahah
dan keadilan pihak-pihak yang bertransaksi serta peruntukan undang- undang
mengandungi ciri-ciri seperti yang berikut:
(1)
Berdaftar dan mempunyai lesen
Syarikat hendaklah berdaftar di bawah Akta Syarikat 1965
dan mempunyai lesen yang sah untuk menjalankan perniagaan jualan langsung di
bawah Akta Jualan Langsung dan Skim Anti-Piramid 1993.
(2)
Kontrak Jualan Langsung Secara Bertulis
(a)
Syarikat hendaklah menyediakan satu kontrak bertulis yang mengandungi terma dan
syarat yang jelas perihal perjanjian antara syarikat dan peserta.
(b)
Terma dan syarat perjanjian hendaklah difahami dan dipersetujui oleh syarikat
dan peserta.
(c)
Kontrak hendaklah mengandungi klausa “KONTRAK INI ADALAH TERTAKLUK KEPADA TEMPOH
BERTENANG SELAMA SEPULUH HARI KERJA” yang dicetak dengan huruf besar dalam
cetakan yang tidak kurang daripada 18 poin Times.
(d)
Kontrak tersebut hendaklah ditandatangani atau boleh dianggap mengikut
undang-undang sebagai telah ditandatangani oleh wakil syarikat dan peserta yang
baharu menyertai syarikat jualan langsung.
(e)
Seseorang peserta boleh membatalkan kontrak tersebut pada bila- bila masa
sebelum habisnya tempoh bertenang dengan menyatakan niatnya untuk menamatkan
atau menarik diri daripada kontrak itu.
(3)
Tempoh Bertenang
(a)
Tempoh bertenang ialah tempoh tidak kurang daripada sepuluh hari bekerja dari
tarikh penyertaan yang membenarkan seseorang peserta membatalkan atau menarik
balik penyertaan dalam perniagaan jualan langsung.
(b)
Sekiranya berlaku pembatalan keahlian, syarikat hendaklah memulangkan
keseluruhan yuran keahlian yang telah dibayar oleh peserta.
(c)
Sekiranya pembeli membuat pembelian dan berhasrat untuk memulangkan barang
tersebut kerana didapati tidak sesuai, pembeli berhak berbuat demikian sebelum
tamat tempoh sepuluh hari, dan syarikat hendaklah memulangkan kembali
keseluruhan wang atau harga barang tersebut.
(d)
Pembeli juga berhak untuk memulangkan barang yang dibeli sekiranya didapati
tidak memenuhi spesifikasi yang dikehendaki.
8
Perkara
ini adalah berdasarkan khiyar al-syart iaitu pilihan untuk membatalkan sesuatu
akad selepas tempoh beberapa hari sebagaimana yang dipersetujui oleh kedua-dua
pihak.
(4)
Yuran Keahlian Pada Kadar Yang Minimum
(a)
Yuran yang ditetapkan, sekiranya ada, hendaklah pada kadar yang minimum
meliputi kos pengurusan dan bahan-bahan bercetak yang dimasukkan dalam suatu
kelengkapan jualan yang mengandungi pelan pemasaran dan kod etika
syarikat.
(b)
Melalui pendaftaran samada dengan pembayaran yuran sekiranya dtetapkan oleh
syarikat atau tanpa pembayaran yuran sekiranya tidak dikenakan oleh syarikat,
peserta secara automatik telah menjadi ahli atau pengedar, wakil jualan atau
ejen kepada syarikat jualan langsung.
(c)
Yuran keahlian hendaklah bukan pada kadar yang tidak munasabah dan begitu
tinggi sehingga tidak lagi kekal sesuai dengan sifatnya untuk menampung kos
starter kit atau business tools yang disediakan oleh syarikat ketika pendaftaran
sebaliknya lebih menjurus kepada menjadi sumber bayaran kepada perekrutan ahli
baru yang menjadi asas skim piramid.
(d)
Pembayaran yuran penyertaan tanpa sebarang imbalan atau pertukaran barang atau
perkhidmatan kecuali sejumlah yang munasabah untuk menampung kos starter kit
atau business tools dan seumpamanya adalah mengandungi elemen riba al-fadhl dan
riba al-nasi'ah, iaitu meletakkan sejumlah wang (yuran penyertaan) secara tunai
dengan tujuan untuk mendapat sejumlah wang yang lebih banyak yang berlaku secara
tangguh.
(5)
Tujuan Menjadi Peserta
Tujuan
menjadi peserta syarikat jualan langsung mestilah jelas dan selaras dengan
ketetapan syarak seperti yang berikut:
i)
membeli dan menggunakan barang atau perkhidmatan yang dikeluarkan atau
ditawarkan oleh syarikat dengan menikmati keistimewaan dan insentif yang telah
ditetapkan; dan/atau
(ii)
menjadi pengedar, wakil atau ejen jualan kepada barang atau perkhidmatan yang
dikeluarkan atau ditawarkan oleh syarikat dengan menikmati keistimewaan dan
insentif yang telah ditetapkan.
(6)
Akad Dalam Perniagaan Jualan Langsung
(a)
Akad antara syarikat dengan peserta hendaklah ditentukan dengan jelas antara
syarikat dengan peserta.
(b)
Tertakluk kepada (a), dan dengan tidak menafikan kemungkinan penggunaan
akad-akad yang lain, pada asasnya akad utama di dalam perniagaan jualan langsung
secara pemasaran berbilang tingkat (MLM) ialah akad al-ju`alah
(الجعالة).
(i)
Al-ju`alah (الجعالة)
Al-ju`alah ialah akad yang menjanjikan pemberian upah
kepada pihak yang berjaya menghasilkan suatu natijah yang dikehendaki dan
disyaratkan oleh orang yang berjanji iatu al- ja’il. Akad ini bersifat
result-oriented iaitu berorientasikan natijah dan bukannya effort-oriented iaitu
berorientasikan usaha menyebabkan upah hanya wajib diberi oleh al-ja’il dan
layak diterima oleh orang yang melakukan kerja iaitu al- ’amil apabila natijah
yang disyaratkan oleh al-ja’il berjaya direalisasikan dan bukan semata-mata dengan melakukan
usaha dan mencurahkan tenaga.
Sebagai
contoh, bagi memudahkan kefahaman tentang perbezaan antara akad yang
berorientasikan hasil dan akad yang berorientasikan usaha, katakan Encik A
berkata kepada Cikgu B: ”Kalau cikgu berjaya mengajar anak saya C sehingga dia
boleh membaca, saya bayar cikgu RM500”. Cikgu B berusaha bersungguh-bersungguh
mengajar C tetapi dia tetap tidak boleh membaca. Kesannya, Cikgu B tidak berhak
mendapat RM500 yang dijanjikan walaupun telah menghabiskan masa dan tenaga
mengajar anak Encik A kerana di sini syarat yang ditetapkan oleh Encik A dan
dipersetujui oleh Cikgu B menyebabkan akad menjadi berorientasikan
hasil.
Berbeza
halnya sekiranya Encik A berkata kepada Cikgu B: ”Cikgu B tolong ajar anak saya
C membaca empat jam seminggu selama sebulan, saya bayar kepada Cikgu B RM500”.
Di sini, sama ada C selepas itu boleh membaca atau tidak, selagi Cikgu B telah
menjalankan kerja yang disyaratkan iaitu mengajar anak Encik A, C, membaca dalam
tempoh tersebut, maka Cikgu B berhak mendapat RM500 yang dijanjikan kerana di
sini akad berorientasikan usaha dan masa.
Akad
al-ju’alah umumnya adalah akad yang tidak mengikat kedua-dua pihak (gyair lazim)
dan didapati sesuai secara praktis dengan amalan MLM di mana peserta bukan
pekerja kepada syarikat dan syarikat pula bukan majikan kepada
pekerja.
Dalam
konteks MLM, syarikat jualan langsung menjadi al- ja’il atau orang yang membuat
janji melalui akad al-ju’alah yang ditawarkan melalui pelan pemasaran yang
ditetapkan sementara peserta pula menjadi al-’amil atau pelaksana dengan
memenuhi syarat-syarat upah yang ditetapkan dalam pelan pemasaran yang
ditetapkan syarikat dan dipersetujui peserta. Di antara sesama peserta pula
iaitu uplines dan downlines tidak wujud akad tertentu selain hubungan kerjasama
sebagai al-musytarikun fi al-’amal atau pihak-pihak yang melaksanakan sesuatu
tugas secara bersama-sama yang berkongsi upah melalui formula yang telah
ditetapkan dalam pelan pemasaran.
(ii)
Al-Wakalah wakil((الوكالة)atau ejen)
Al-Wakalah ialah akad yang memberi kuasa kepada seseorang
(al-wakil) untuk bertindak bagi pihak yang memberi kuasa (al-muwakkil). Biasanya
syarikat yang menjalankan perniagaan jualan langsung secara MLM secara jelas
menafikan kewujudan hubungan al-wakil dan al- muwakkil antara peserta dan
syarikat. Oleh itu, penggunaan akad ini lebih berpotensi berlaku di dalam
perniagaan jualan langsung secara SLM berbanding MLM. Dalam akad ini, peserta
termasuk pengedar, wakil jualan atau ejen melaksanakan tugas membuat penerangan
tentang syarikat, promosi barang atau perkhidmatan, menjual barang dan
perkhidmatan serta mendaftar ahli baharu untuk syarikat. Syarikat akan membayar
gaji, komisen, bonus atau faedah ekonomi lain atas tugas atau kerja apabila
peserta mencapai sasaran jualan berdasarkan konsep al-ujr atau al-ju`alah atau
kombinasi. Menerusi akad al-wakalah, peserta atau wakil
boleh berhenti atau menarik diri pada bila-bila masa apabila peserta tidak lagi
melaksanakan kerja dalam tempoh masa sebagaimana yang ditetapkan oleh syarikat
misalnya setahun. Sekiranya peserta tidak menarik diri selepas tempoh tersebut,
kontrak akan tamat dengan sendirinya meskipun tidak dimaklumkan kepada syarikat
berhubung penamatan tersebut.
(iii) Al-Wakalah bi ujr (بٔاجر) wakil ((الوكالة) atau
ejen dengan upah)
Al-Wakalah bi ujr ialah akad yang memberi kuasa kepada
seseorang (al-wakil) untuk bertindak bagi pihak yang memberi kuasa
(al-muwakkil). Biasanya akad ini diaplikasikan dalam perniagaan jualan langsung
satu tingkat. Menerusi akad ini, syarikat akan melantik peserta termasuk
pengedar, wakil jualan atau ejen melaksanakan tugas membuat penerangan tentang
syarikat, promosi barang atau perkhidmatan, menjual barang dan perkhidmatan
serta mendaftar ahli baharu untuk syarikat. Syarikat akan membayar komisen,
bonus atau faedah ekonomi lain atas tugas atau kerja apabila peserta mencapai
sasaran jualan berdasarkan konsep al-ju`alah. Menerusi akad al-wakalah bi ujr,
kedua-dua pihak tidak harus membatalkan akad tanpa persetujuan pihak
lain.
Nota:
Dari sudut fiqh, al-wakalah bi ujr terbahagi kepada
dua:
Pertama: Al-wakalah dengan konsep al-ju`alah (upah atas
hasil kerja)
Contoh:
“A menjadi wakil B untuk mempromosi barang, jika terjual barang tersebut,
5%daripadanya milik B.”
Al-wakalah dengan konsep al-ju`alah, semua fuqaha‟
berpandangan ia tidak mengikat, kecuali Mazhab Maliki yang mengatakan mengikat
jika orang yang menerima tawaran telah memulakan kerja atau tugas.
Kedua:
Al-wakalah dengan konsep ijarah (upah atas masa contoh seminggu,
setahun)
Contoh:
“A menjadi wakil B untuk menjual barang dengan upah RM10 sehari”. A tetap
mendapat upah meskipun tidak berjaya menjual barang tersebut.
Mazhab
Hanafi dan Maliki berpandangan bahawa wakalah dengan konsep ijarah mengikat
kedua-dua belah pihak. Menurut mazhab Syafi‟i dan Hanbali, ia tetap tidak
mengikat.
(iv)
Hibah (الهبة)
Hibah
ialah suatu pemberian sukarela yang diharuskan oleh syarak oleh syarikat kepada
peserta.
(v)
Al-bay’ (البيع) (jual beli)
Akad
jual beli yang berlaku antara syarikat dan peserta atau antara syarikat dan
pengguna akhir atau antara peserta dan pengguna akhir.
(7).
Kontrak Berteraskan Prinsip Saling Reda-Meredai (التراضي).
(a)
Akad antara pihak-pihak yang berkontrak hendaklah saling reda- meredai
(التراضي(semasa memeterai akad. Fuqaha' bersepakat bahawa prinsip saling
reda-meredai merupakan syarat sah akad.
(b)
Hukum syarak menggariskan bahawa prinsip saling redha-
meredhai berlaku
apabila terdapatnya niat yang memberi kesan
kepada akad iaitu bebas daripada
tekanan atau paksaan. Justeru,
transaksi jualan langsung antara pihak-pihak hendaklah
berpaksikan kepada prinsip saling redha-meredhai serta bebas daripada unsur
paksaan, manipulasi dan eksploitasi.
(8)
Keistimewaan Peserta
Setiap
peserta syarikat jualan langsung layak untuk menikmati salah satu atau gabungan
keistimewaan seperti yang berikut:
(i)
Mendapat potongan harga bagi setiap pembelian dan/atau mendapat baucar atau
kupon bagi produk yang ditawarkan oleh syarikat. Potongan tersebut adalah
berdasarkan akad al-wa’d bi al- hibah (janji untuk memberi hibah).
(ii)
Mendapat komisen, bonus atau faedah ekonomi lain bagi setiap pembelian atau
jualan peribadi atau pembelian atau jualan orang di bawah rangkaian atau dalam
kumpulannya berdasarkan akad al- ju’alah.
(iii)
Menjadi pengedar kepada rangkaian produk syarikat iaitu menjadi suatu entiti
perniagaan berasingan di bawah syarikat jualan langsung (independent business
owner).
(9)
Kriteria Produk
(a)
Produk yang dikeluarkan oleh syarikat hendaklah terdiri daripada barang dan
perkhidmatan yang halal dan bermanfaat menurut perspektif syarak.
(b)
Produk umumnya perlu merupakan produk yang berkualiti dan selamat digunakan dan
mestilah dijangka secara wajar, munasabah dan adil bahawa produk yang ditawarkan
masih diminati untuk dibeli oleh pengguna sasaran tanpa mengambil kira pelan
pemasaran MLM yang disediakan.
(c)
Produk bukanlah sebagai “topeng” atau helah dalam urus niaga bagi mengaburi
ciri-ciri skim piramid atau skim cepat kaya. Kekuatan syarikat jualan langsung
adalah terletak kepada produk yang bermutu dan bukan terhadap objektif jangka
pendek bagi tujuan mengaut keuntungan segera semata-mata.
(d)
Produk makanan, minuman dan barangan gunaan yang dijual oleh syarikat hendaklah
mendapat pengiktirafan halal daripada Jakim atau badan-badan persijilan halal
yang diiktiraf oleh Jakim. Bagi menjamin sistem pengurusan syarikat adalah
mengik ut prinsip- prinsip Islam, disarankan agar syarikat jualan langsung
memohon piawaian MS2400:2010 Standards on Halal Logistics, MS1500:2009 Makanan
Halal: Pengeluaran, Penyediaan Pengendalian dan Penyimpanan, MS2200 Bahagian
1:2008 Barang Gunaan Islam-Bahagian 1: Kosmetik dan Dandanan Diri- Garis Panduan
Umum dan MS1900:2005 Standards on Quality Management System from Islamic
Perspective bagi memberi nilai tambah terhadap pengiktirafan halal bagi
produk-produk syarikat terbabit.
(e)
Produk bukanlah terdiri daripada barang ribawi seperti emas dan perak yang
boleh dijual beli secara tangguh kerana melibatkan elemen riba.
(10)
Harga Produk
(a)
Harga bagi produk yang ditawarkan oleh syarikat hendaklah munasabah, berpatutan,
tidak melampau dan berkadaran dengan jenis dan kualiti barang dan
perkhidmatan.
(b)
Produk yang ditawarkan masih diminati untuk dibeli oleh pengguna pada harga yang
ditawarkan tanpa mengambil kira pelan pemasaran MLM yang
disediakan.
(11)
Pemberian Insentif
(a)
Pemberian insentif oleh syarikat kepada peserta boleh berupa komisen, bonus
atau faedah ekonomi yang lain.
(b)
Pembayaran komisen, bonus atau faedah ekonomi lain dalam perniagaan jualan
langsung adalah berdasarkan prinsip al-jua`lah atau hibah.
(c)
Pemberian komisen, bonus atau faedah ekonomi lain hendaklah berasaskan jualan
kuantiti barang atau perkhidmatan dan bukan berasaskan perekrutan atau
pengambilan peserta baharu semata- mata.
(d)
Pelan pemasaran syarikat jualan langsung dan pelan pemberian insentif yang
bermatlamat perekrutan atau pengambilan peserta baharu semata-mata atau
terutamanya sebagai kelayakan untuk mendapat komisen, bonus atau faedah ekonomi
lain adalah mengandungi elemen money game atau perjudian yang tidak diharuskan
oleh hukum syarak.
(e)
Upline berhak menerima komisen, bonus atau faedah ekonomi lain daripada
pembelian atau jualan downline berdasarkan akad ju'alah iaitu pihak-pihak yang
bersepakat dalam melaksanakan sesuatu kerja (al-mushtarikun fi al-a`mal) dan
syarikat sebagai pihak yang menjanjikan upah (al-ja'il) sebagaimana yang
diperincikan pembahagiannya dalam pelan pemasaran syarikat.
(f)
Komisen, bonus atau faedah ekonomi lain hendaklah diambil daripada keuntungan
jualan produk dan/atau atas sumbangan syarikat.
(g)
Syarikat hendaklah menetapkan dengan jelas kerja yang perlu dilakukan dan
natijah dan hasil yang perlu dicapai oleh peserta bagi melayakkannya mendapat
komisen, bonus atau faedah ekonomi lain dan mengisytiharkan syarat-syarat
tersebut.
(h)
Syarikat hendaklah memberi peluang secara adil kepada semua peserta untuk
mendapatkan komisen, bonus atau insentif.
(i)
Syarikat digalakkan untuk mempelbagaikan produk bagi membuka peluang kepada
peserta memperbanyakkan jualan bagi tujuan mendapatkan komisen, bonus atau
faedah ekonomi lain. Pendekatan ini bertujuan untuk mengelakkan berlakunya
eksploitasi sistem atau rangkaian menjadi money game.
(j)
Pelan pemasaran syarikat dan pelan pemberian insentif kepada peserta hendaklah
dinyatakan secara jelas oleh syarikat dalam dokumen bertulis yang peserta diberi
peluang sewajarnya untuk memahaminya sebelum memasuki akad.
(12)
Pelantikan Penasihat Syariah
(a)
Syarikat hendaklah melantik Penasihat Syariah yang terdiri daripada
sekurang-kurangnya dua orang Islam yang sekurang- kurangnya mempunyai ijazah
sarjana muda dalam bidang syariah termasuk pengajian dalam Usul Fiqh dan Fiqh
Muamalat.
(b)
Syarikat digalakkan untuk melantik Penasihat Syariah yang mempunyai pengalaman
yang bersesuaian dalam bidang muamalat.
(c)
Penasihat Syariah tidak boleh mempunyai sebarang hubungan yang boleh
mempengaruhi pendiriannya dalam membuat keputusan yang bebas dengan mempunyai
hubungan kekeluargaan terdekat seperti pasangan, anak atau adik-beradik dengan
Ketua Pegawai Eksekutif Syarikat atau ahli Lembaga Pengarah; dan tidak mempunyai
kepentingan saham dalam syarikat jualan langsung atau anak-anak
syarikatnya.
(13)
Program Latihan
(a)
Syarikat hendaklah menganjurkan program latihan bagi tujuan seperti yang
berikut:
(i)
untuk memperkenalkan produk kepada peserta khususnya bagi produk yang mempunyai
ciri-ciri khusus yang bersifat teknikal dan ciri-ciri khusus yang mematuhi hukum
syarak; dan
(ii)
untuk memberikan pendedahan kepada peserta berhubung dengan kaedah pemasaran
bagi meningkatkan prestasi jualan syarikat secara beretika dan mematuhi undang-
undang.
(b)
Syarikat boleh menganjurkan program latihan sama ada secara percuma atau
berbayar dengan kadar yuran penyertaan yang munasabah.
(c)
Pengendalian program latihan hendaklah bertepatan dengan prinsip-prinsip syarak
termasuklah memelihara adab dan pergaulan antara lelaki dan
wanita.
(d)
Bagi syarikat yang telah melantik Penasihat Syariah, Penasihat Syariah
hendaklah diberi ruang yang sewajarnya untuk memainkan peranan dalam memberi
latihan, bimbingan dan kefahaman
tentang
teori dan amali kepatuhan syariah di dalam perniagaan jualan langsung secara MLM
kepada para peserta supaya dapat diamalkan dan dihayati oleh
mereka.
(14)
Polisi Beli Balik Atau Polisi Bayar Balik
(a)
Syarikat hendaklah menyediakan suatu kontrak bertulis yang mengandungi terma
tentang polisi beli balik atau bayar balik.
(b)
Syarikat hendaklah membeli balik apa-apa barang yang boleh dipasarkan yang
telah dijual kepada peserta dalam masa enam bulan dengan membuat pembayaran
tidak kurang daripada sembilan puluh peratus (90%) daripada amaun yang
dibayar.
(15)
Penarikan Diri Peserta
Mana-mana peserta boleh menarik diri daripada menyertai
syarikat pada bila-bila masa berdasarkan terma dan syarat yang telah
dipersetujui oleh kedua-dua pihak.
UNSUR-UNSUR YANG DILARANG DALAM PERNIAGAAN JUALAN
LANGSUNG BERBILANG TINGKAT
10. Unsur-unsur yang dilarang dalam perniagaan jualan
langsung secara berbilang tingkat atau multi-level marketing (MLM) adalah
seperti yang berikut:
(1)
Mengandungi Unsur Skim Piramid
(a)
Skim piramid atau skim cepat kaya adalah tidak mematuhi prinsip- prinsip Syariah
kerana berteraskan unsur perjudian atau pertaruhan (qimar) melalui permainan
wang (money game) iaitu downline yang baharu ditaja oleh upline akan kehilangan
wang penyertaan jika tidak berusaha mencari downline yang lain.
(b)
Kontrak bertulis antara syarikat dan peserta tidak disediakan.
(c)
Pelan memfokuskan kepada pencarian atau perekrutan ahli baharu (downline)
semata-mata atau terutamanya dan bukan dengan tujuan menjalankan perniagaan
melalui aktiviti pergerakan produk kepada pengguna-pengguna akhir secara
sewajarnya.
(d)
Pendapatan peserta dan syarikat dalam skim piramid atau skim cepat kaya dijana
daripada yuran penyertaan ahli baharu semata- mata atau terutamanya dan bukan
hasil daripada penjualan barang atau perkhidmatan.
(e)
Pembelian wajib barang atau perkhidmatan atau harta tidak ketara atau bayaran
minimum atau kehendak jualan dikenakan sebagai syarat untuk melayakkan seseorang
mendapat bonus atau faedah ekonomi lain dalam skim terhadap pembelian atau
jualan peribadi atau pembelian atau jualan ahli di bawahnya.
(f)
Peserta tidak diberi pilihan dan dikehendaki melakukan "inventory
front-loading” iaitu membeli barang atau perkhidmatan dalam amaun yang tidak
munasabah yang melebihi jangkaan boleh dijual atau digunakan dalam suatu tempoh
masa yang munasabah.
(g)
Pembelian pangkat atau pembelian lebih daripada satu keahlian merupakan
pendekatan yang mengandungi elemen skim piramid dan dengan itu adalah
bertentangan dengan hukum syarak.
(h)
Syarikat yang menetapkan struktur pembayaran bonus mengikut susunan hierarki
yang ketat tanpa membenarkan peserta melangkau upline dengan tidak mengambil
kira keupayaan dan usaha sebenar peserta adalah mengandungi elemen skim piramid
yang bertentangan dengan hukum syarak.
21
(i)
Polisi bayar balik (refund) atau polisi beli balik (buy back) tidak
disediakan
(j)
Tidak membenarkan peserta menarik diri daripada menyertai pelan.
(2)
Mengandungi Unsur Penipuan, Penindasan, Manipulasi dan Eksploitasi Dalam Pelan
Pemasaran dan Pelan Pemberian Insentif
(a)
Syarikat hendaklah memastikan bahawa pelan pemasaran dan pelan pemberian
insentif adalah telus dan adil serta bebas daripada sebarang bentuk penipuan,
penindasan, manipulasi dan eksploitasi yang boleh memperdaya ahli atau
pengguna.
(b)
Sebarang unsur penipuan, penindasan, manipulasi dan eksploitasi oleh ahli atau
pengedar dalam usaha mencari ahli baharu semata- mata atau terutamanya untuk
meningkatkan sasaran pencapaian kumpulan adalah ditegah oleh hukum syarak.
"Manipulasi" ertinya segala tindakan dan selok-belok untuk memperdaya orang
atau mempengaruhi pendirian orang lain tanpa disedari orang itu.
"Eksploitasi"
ertinya perbuatan (tindakan) mengambil kesempatan untuk mempergunakan seseorang
atau sesuatu keadaan dan secara tidak adil demi kepentingan atau keuntungan diri
sendiri.
(3)
Mengandungi Unsur Paksaan
(a)
Usaha yang bertujuan untuk mencari ahli baharu hendaklah dibuat menerusi
pendekatan dan kaedah yang telus dan berhikmah tanpa unsur paksaan yang boleh
mengganggu atau mendatangkan kegelisahan dan kegusaran kepada individu yang
didekati.
(b)
Selepas setiap sesi penerangan tentang profil syarikat, produk, pelan pemasaran
dan pelan pemberian insentif, individu yang didekati mestilah diberi ruang dan
masa untuk berfikir bagi membuat pertimbangan sama ada ingin menjadi peserta
atau menolak pelawaan tersebut.
(c)
Peserta hendaklah diberi kebebasan sepenuhnya dalam pembelian dan tidak didesak
untuk membeli pakej barangan tertentu untuk memenuhi kehendak jualan bagi
melayakkan mereka mendapat kedudukan atau bonus dalam skim sedangkan mereka
berkemungkinan tidak memerlukan beberapa barang dalam pakej tersebut atau
memerlukan barang-barang yang ditawarkan dalam pakej tersebut tetapi tidak pada
jumlah yang begitu banyak seperti yang ditetapkan.
(4)
Mengandungi Unsur Pembaziran
(a)
Pembelian dalam kuantiti yang banyak tanpa justifikasi yang wajar semata-mata
untuk mendapatkan bonus yang ditawarkan tanpa mempunyai strategi pemasaran yang
sewajarnya.
(b)
Pembelian produk yang ditawarkan oleh syarikat hendaklah berlandaskan kepada
keperluan kepenggunaan sebenar dan/atau keupayaan untuk menjual produk
tersebut.
(5)
Menjanjikan Keuntungan Tetap Tanpa Usaha
Mana-mana syarikat jualan langsung yang menjanjikan
keuntungan tetap kepada peserta melalui pemberian komisen/bonus tanpa sebarang
usaha yang jelas meliputi aktiviti promosi dan penjualan barang atau
perkhidmatan adalah bertentangan dengan hukum syarak kerana mengandungi unsur
riba.
(6)
Mengandungi Unsur Syubhah
Dalam
konteks perniagaan jualan langsung yang berteraskan multi-level marketing,
syarikat hendaklah memastikan bahawa pelan pemasarannya adalah bebas daripada
perkara yang tidak jelas atau syubhah شبهة)) dalam setiap aspek perniagaan
tersebut meliputi pelan pemasaran, pemberian insentif, barang dan perkhidmatan
dan perkara-perkara lain yang berkaitan dengannya bagi memastikan perniagaan
yang dijalankan adalah mematuhi prinsip-prinsip syariah yang telah digariskan
oleh Islam.
PENUTUP
Garis
Panduan Perniagaan Jualan Langsung Secara Pemasaran Berbilang Tingkat
(Multi-Level Marketing) Menurut Syariah adalah selaras dengan
peruntukan-peruntukan dalam Akta Jualan Langsung dan Skim Anti-Piramid .1993Oleh
itu, mana-mana perkara yang tidak dinyatakan dalam garis panduan ini, dengan itu
hendaklah dirujuk kepada Akta Jualan Langsung dan Skim Anti-Piramid
.1993Pihak-pihak yang berkaitan hendaklah merujuk kepada garis panduan ini bagi
menentukan parameter yang diharuskan oleh syariah berhubung dengan perniagaan
jualan langsung secara pemasaran berbilang tingkat.
Dokumen
asal: Garis
Panduan MLM di Jabatan Kemajuan Islam Malaysia
Kupasan Aidid Mu'addib akan menyusul kemudian...
baca-baca aje la dulu beb.
No comments:
Post a Comment